Recenzja filmu

Edward Nożycoręki (1990)

Osobiście zawsze kojarzyłem Tima Burtona z dwiema zrealizowanymi przez tegoż reżysera adaptacjami komiksów: "Batmanem" i "Powrotem Batmana". Filmy te - w moim przekonaniu - do dziś są cudowne, zachwycają niesamowitym klimatem i wyobraźnią twórców. Po napisanych powyżej dziełach zapoznałem się z kolejnymi pozycjami w reżyserskim dorobku Burtona. Były to "Charlie i fabryka czekolady" oraz "Gnijąca panna młoda". I tak jak wcześniejsze tak i te filmy wywołały we mnie zachwyt, bowiem zawierały w sobie "znaki firmowe" ich twórcy: wspaniały nastrój, muzykę Danny'ego Elfmana, wręcz dziecięcą wyobraźnie ekipy filmowej no i kreacje Johnny Deppa. Warto już na wstępie zaznaczyć, że właśnie duet Burton&Depp jest jednym z najsłynniejszych duetów filmowych we współczesnym kinie. Owa świetna współpraca zaczęła się przy filmie "Edward Nożycoręki". Obraz ten miał swoją premierę na krótko po "Batmanie" - adaptacji komiksu, która w Ameryce wywołała zachwyt wśród widowni, szczególnie tej młodszej. Mi osobiście "Edward" bardziej się podobał i dziś, już po jego obejrzeniu, stwierdzam, iż jest to najlepsze dzieło w dorobku Burtona i jeden z najlepszych filmów, jakie widziałem, a już na pewno moja ulubiona pozycja filmowa. Już podczas realizacji projektu zaczęły dochodzić do widzów sensacyjne informacje. Mówiono, że Johnny Depp schudł aż 12 kg! Plotka ta okazała się prawdziwa, co zresztą można stwierdzić samemu, patrząc na filmową kreację aktora. Główny bohater filmu to Edward (oklaski za tę rolę dla Deppa), robot, który po śmierci swojego wynalazcy samotnie zamieszkuje zamek na wzgórzu. Z czasem, zauważony przez pewną kobietę zamieszkuje w małym, pobliskim miasteczku. Edward zamiast rąk ma nożyce, przez co budzi strach wśród części mieszkańców. Jednak - moim zdaniem - jeszcze gorsza jest reakcja drugiej części miejskiej społeczności. Ludzie ci traktują "młodzieńca" jak zabawkę i bezlitośnie wykorzystują do własnych potrzeb, m.in. prac ogrodniczych czy strzyżenia włosów. Cyborg jest w owym społeczeństwie bardzo zagubiony. Co prawda jest robotem, ale - o czym ludzie zapomnieli - został obdarzony przez wynalazcę uczuciami. Oczywiście, w filmie Edward nigdy nie sprzeciwia się zachciankom otoczenia, ale z czasem dochodzi do wniosku, że jego miejscem jest zamek i życie w samotności. W filmie zauważamy bardzo ludzkie cechy androida. "Chłopiec" zakochuje się w Kim, córce sprzedawczyni, która przygarnęła go pod swój dach. Mimo ogromnej uległości i łagodności, z czasem Edwarda ponoszą emocje, czym potwierdza, że nie różni się od zwykłego człowieka. Jednakże nawet tak fizycznie doskonały robot nie jest w pełni idealny. Nie ma zdolności rozróżniania dobra i zła, przez co wpada w kłopoty. Przez cały czas napotyka na niezrozumienie ze strony społeczeństwa, które nie dostrzega w nim osoby, tylko zabawkę. Nawet najprzychylniej do niego nastawieni Kim i jej matka dostrzegają, że nie ma dla Edwarda miejsca do normalnego życia w miasteczku. Tak więc jest zmuszony powrócić do funkcjonowania w samotności, odosobnieniu, z dala od przyjaciół, bo tylko wtedy może zaznać spokoju, a nie złośliwości ze strony otoczenia. Sądzę, że rola ta jest idealnie dopasowana do jej odtwórcy, Johnny'ego Deppa. W momencie, gdy powstawał film, aktor miał dwadzieścia siedem lat. Od zawsze Depp był postrzegany za buntownika, a i on sam wybierał role podobne do siebie: ludzi zagubionych, ślepych na rzeczywistość, często niezrozumiałych i odtrącanych przez otoczenie. Właśnie rewelacyjna kreacja Edwarda przyniosła mu prawdziwe uznanie i otworzyła przed nim drogę do wielkiej kariery. Dziś jest jednym z najpopularniejszych aktorów współczesnego kina. "Edwarda Nożycorękiego" nie mógł zrealizować nikt inny jak tylko Tim Burton. Reżyser ten cechuje się niezwykła wyobraźnią, dlatego stworzony przez niego obraz to istna baśń filmowa z niezapomnianym klimatem i piękną muzyką D.Elfmana. Postać Edwarda można utożsamiać zarówno z Burtonem, jak i z Deppem. Obaj sprawiają wrażenie zagubionych i jednocześnie nie rozumiejących rzeczywistości (Depp poprzez kreacje aktorskie, a Burton za pomocą wyobraźni filmowej). Dzieło niesie z sobą ogromnie ważne przesłanie, szczególnie bliskie osobom niepełnosprawnym. Obraz przestrzega widza przed objawami fobii i ukazuje, że każdy ma godność, której nikogo nie można pozbawić. Film uświadamia jak ważna jest tolerancja i uszanowanie odmienności drugiej osoby. "Edward" ukazuje, jak tragiczna może być dyskryminacja i brak szacunku do człowieka (oczywiście w filmie mamy cyborga, ale to nie ma znaczenia, bowiem chodzi o każdego z nas). W dziele pojawiają się słowa: "Nie daj zrobić z siebie kaleki". Ta kwestia jest ogromnie ważna. Nakazuje ona nigdy się nie poddawać i funkcjonować według własnych możliwości. Filmowy niepełnosprawny się nie poddał, jak więc postąpili by ludzie na jego miejscu? Myślę, że na to pytanie każdy powinien sam sobie odpowiedzieć. Dla mnie osobiście niezwykle istotne było jeszcze jedno zdanie wypowiedziane w filmie: "Znam świetnego lekarza, który może ci pomóc". Czy tak naprawdę Edwardowi był potrzebny doktor czy zabieg medyczny? Na pewno nie. Zagubiony robot potrzebował tylko akceptacji ze strony otoczenia. Filmową postać cyborga można odnieść do każdej osoby chorej, niezrozumianej, dyskryminowanej, która oczekuje okazania odrobiny uczuć. W późniejszym filmie Burtona, w "Powrocie Batmana" pojawia się kwestia: "Ludzie najbardziej boją się tego, czego nie znają". Prawdę tych słów znajdziemy w "Edwardzie Nożycorękim", obserwując zachowanie mieszkańców miasteczka. Jestem przekonany, że zachwycając się magią tego filmowego dzieła, warto zwrócić szczególną uwagę na przesłanie, które z sobą niesie.